Kan een exoskelet mij echt helpen? Vijf lessen die je moet weten

Run je een bedrijf in de industriële sector? Wellicht worden jouw medewerkers blootgesteld aan lichamelijk zware werkzaamheden: dag in dag uit werken ze met materialen en dragen ze gereedschap, vaak met een gebogen rug of opgeheven armen. Dit kan risico’s met zich meebrengen omdat de werknemers vermoeid en overbelast kunnen raken en hun productiviteit achteruit kan gaan. De werkbelasting kan leiden tot blessures, rugklachten, nek- en schouderpijn en zelfs invaliditeit en ziekteverzuim. Maar liefst 44 miljoen werknemers in de Europese Unie krijgen klachten naar aanleiding van fysiek zwaar werk. Dit kost de industrie jaarlijks meer dan $ 300 mrd.

Een exoskelet kan uitkomst bieden doordat het op het lichaam wordt gedragen en bij zware werkzaamheden kan ondersteunen. Exoskeletten kunnen helpen om het aantal spier- en skeletletsels te verminderen en de vitaliteit van werknemers te verhogen. Op de lange termijn zou dit minder kosten voor het bedrijf kunnen betekenen.
Toch zien we dat exoskeletten in het mkb nog maar weinig worden ingezet. Dit terwijl diverse taken in de maakindustrie zich hier goed voor lenen. In de regio Zuid-Holland is al de nodige expertise over exoskeletten aanwezig bij bedrijven en organisaties als TU Delft en TNO.

Nieuwsgierig? TNO-expert Michiel de Looze beschreef in een blog voor het innovatieprogramma EXSKALLERATE 5 handige lessen om mee te nemen, voordat je besluit tot aanschaf.

1: Een exoskelet is niet de eerste oplossing die je zou kunnen overwegen

Ten eerste moet je kijken naar andere ergonomische maatregelen die het zware fysieke werk verminderen of zelfs elimineren: herinrichting van de werkplek, het gebruik van kranen, balanceerapparaten of andere hulpmiddelen, mechanisatie of robotisering. Als deze vanuit operationeel, technisch of financieel oogpunt niet haalbaar zijn, dan pas zou je het gebruik van exoskeletten moeten overwegen.

2: Een exoskelet kan effectief zijn (of niet)

Passieve exoskeletten (gebaseerd op veersystemen en commercieel verkrijgbaar) verminderen de mechanische belasting van het menselijk lichaam. Dit is echter vooral gebaseerd op onderzoek naar geïsoleerde activiteiten in een lab setting. In de praktijk is het werk zelden een op zichzelf staande activiteit, maar een verscheidenheid aan activiteiten. Of een exoskelet de werkdruk wel of niet vermindert, hangt af van het activiteitenprofiel in de loop van de tijd in jouw specifieke werksituatie.

3: Bepaal vóór het testen het potentieel van exoskeletgebruik

Voordat je een exoskelet naar jouw werkplek brengt, moet je een idee hebben van de specifieke activiteiten die ondersteuning nodig hebben in jouw werksituatie en die ondersteuning kunnen krijgen van een exoskelet. Het is ook net zo belangrijk om een idee te hebben van de activiteiten die niet zouden worden ondersteund of die zelfs zouden kunnen worden belemmerd door het dragen van een exoskelet. Dit vereist een gedegen taakanalyse. Het kost wat moeite maar voorkomt tegenslag en teleurstelling als de exoskeletten eenmaal zijn aangeschaft.

4: Betrek werknemers bij het testen en implementeren

Misschien een voor de hand liggende, maar te belangrijk om niet te noemen: betrek jouw medewerkers bij het proces van het testen, implementeren en beslissen. Wegen de positieve, belastingverlagende effecten op tegen de eventuele hinder die het exoskelet met zich meebrengt? De ervaringen op de werkvloer zijn cruciaal voor verder gebruik en acceptatie. De werknemers zullen het exoskelet gaan dragen dus zorg ervoor dat er draagvlak is. Eventuele pilots en een goede begeleiding zijn zeker aan te raden.

5: Verdien de kosten terug

De prijzen variëren, maar een exoskelet met armondersteuning kost al gauw € 4.000,- met inachtneming van additionele kosten voor training, consultancy en besluitvorming. Hoe kun je dit geld terugverdienen?

Enerzijds kan er bespaard worden op het terugdringen van de kosten voor personeelsvervanging. Stel dat een van jouw medewerkers vaak met ziekteverlof is vanwege schouderklachten. Zodra het exoskelet het ziekteverzuim met twee weken vermindert, worden de kosten terugverdiend door besparing op personeelsvervangingskosten. Anderzijds kan de productiviteit toenemen als gevolg van minder overbelasting op de werkvloer. Een stijging van 5% kan de investering over het algemeen in ongeveer 3 jaar terugverdienen. Het is natuurlijk niet gegarandeerd dat dit zal gebeuren, dus je moet ook rekening houden met meer kwalitatieve aspecten: minder vermoeidheid en ongemak bij personeel, meer tevreden en gemotiveerde werknemers en meer aantrekkelijkheid van het werk.

Wat kunnen wij voor jou betekenen?

Volgens onderzoek van de EXSKALLERATE-partners zou het gebruik van exoskeletten 10-40% van de piekbelasting van de spieren kunnen verlichten voor passieve exoskeletten, en tot 80% voor actieve exoskeletten.

Het consortium dat bestaat uit bedrijfsondersteunende organisaties, clusters en onderzoeksinstituten zal hiervoor fieldlabs opzetten en helpen ontwikkelen. Daarnaast zullen er ook verschillende informatieve workshops voor mkb-bedrijven worden georganiseerd. Hierin denken experts mee in uitdagingen en oplossingen die mkb’s tegenkomen bij de adoptie van exoskeletten.

“Mensen moeten langer werken in onze vergrijzende samenleving. Wij streven ernaar om mensen in de productie- en bouwsector te helpen om dat op een gezonde en gelukkige manier te doen door de toepassing van exoskeletten te versnellen. Eenmaal gevestigd in deze industrieën, verwachten we dat andere industrieën, zoals logistiek en landbouw, snel zullen volgen,” zegt Anton Duisterwinkel, coördinator van EXSKALLERATE bij InnovationQuarter en programmamanager van SMITZH.

Ook jij kunt meeprofiteren van de voordelen van exoskeletten. Interesse gekregen na het lezen van deze blog? Houd de internationale projectwebsite in de gaten voor projecten en workshops waaraan je kunt deelnemen of neem direct contact op met Anton Duisterwinkel als je meer wilt weten over het programma.